بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
شروع تحقيق: ذیقعده 1436 – مرداد ماه 1394
آخرين بررسی: 15/مرداد/95
جمع ساعات تحقيق: 149+ 1
دهه کرامت ميلاد فاطمه معصومه و امام رضاعليهماالسّلام مبارک
موضوع: شناخت و اعمال ماه ذی قعده
آخر ذیقعده سال 220 هجری شهادت امام محمدتقیعليه السّلام تسليت
دحوالارض، هبوط آدم، ولادت حضرت ابراهيم و عيسیعليهماالسّلام و تجديد بنای كعبه
واقعه غزوه بنی قُريضه، صلح حُديبيه و حركت امام رضاعليه السّلام از مدينه به خراسان
گزيده مطالب:
أعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم ؛«يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فيهِ قُلْ قِتالٌ فيهِ كَبيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ...»(البقرة : 217) ؛ اى پيغمبر! از تو راجع به جنگ در ماه حرام سؤال كنند، بگو: گناهى است بزرگ، ولى بازداشتن خلق از راه خدا و كفر به خدا و پايمال كردن حرمت حرم خدا و بيرون كردن اهل حرم از آن اگر کسی مرتکب شود نزد خدا بسيار گناه بزرگترى است و فتنه گرى، فساد انگيزتر از قتل است.
خصوصيات ويژه ذی قعده يازدهمين ماه قمری:
- از ويژگیهای ذیقعده اين که اولين ماه از ماههاى حرام است كه جنگ با كفار در آن ماهها حرام مىباشد.
- ذىقعده محل اجابت دعا است.
- در ماههاى حرام گناهان مضاعف و همچنين حسنات دو برابر مىگردد.
از جمله كارهای مهّم در اين ماه شناخت و آگاهى نسبت به نعمتهايى است كه خداوند در روز «دحوالارض، گسترشزمين» به بشر ارزانى داشته، زيرا معرفت نسبت به نعمتها اولين مرتبه شكر است.
اهم حوادث و رخداد ماه ذی قعده:
اوّل ذی قعده:ولادت حضرت فاطمه معصومه سلامالله عليها، سال 173 هجرت.
پنجم ذی قعده: تجديد بنای خانه كعبه توسط حضرت ابراهيم عليهالسّلام به فرمان پروردگار عالم.
ششم ذی قعده: روز بزرگذاشت احمدبن موسی شاهچراغ عليهماالسّلام.
يازدهم ذی قعده: ولادت حضرت علی بن موسی الرضا عليهالسّلام، سال 148 هجرت.
بيست وچهارم ذی قعده: حركت امام رضاعليهالسّلام از مدينه به خراسان در سال 200 هجرت.
بيست وپنجم ذىقعده: زمين گسترده شده، آدم هبوت نمود، خليل و عيسىعليهماالسّلام متولد شدند و رحمت پخش شده است.
بيست وهشتم ذیقعده: صلح حديبيه، سال 6 هجرت.
آخر ماه ذیقعده: شهادت امام محمدتقیعليهالسّلام بدست معتصم عباسی در شهر بغداد، سال220 هجرت.
اعمال ويژه اعمال ويژه ماه شوّال:
- هركس در يكى از ماههاى حرام سه روز متوالى كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد ثواب نهصد سال عبادت براى او نوشته شود.
- از رسول خدا صلّىاللّه عليه وآله وسلّم در روز يكشنبه ماه ذىقعده توبه ويژه روايت شده است.
- از پيامبر صلّىاللّه عليه وآله وسلّم روايت شده است:
«شب پانزدهم ذىقعده شب مباركى است. خداوند در آن با رحمت به بندگان مؤمنش مىنگرد و هر كس در اين شب از خداوند تعالى درخواست حاجتى كند به او عطا خواهد شد».
- بيستوسوم ذیقعده روز مخصوص زيارتی حضرت امام رضاعليهالسّلام است.
- روز بيستوپنجم روز «دحو الارض» و يكى از آن چهار روزی است كه در تمام سال به فضيلت روزه ممتاز می باشد.
فهرست
ذی قعده اولين ماه از ماههاى حرام
جدول تقويم تاريخ اسلام و مناسبت های مهم ماه ذی قعده
اعمال مشترک ماههای قمری و ذی قعده
نماز و استغفار ويژه روز يكشنبه ماه ذى قعده
خوشنودی خداوند از توبه کنندگان
گرفتن روزه پنجشنبه، جمعه و شنبه از ماههاى حرام
عبادت و مناجات در شب نيمه ماه ذی قعده
عبادت شب نيمه ذی قعدهويژگى بندگان شايسته
خواندن دعای؛ «اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ»
حوادث مهم تاريخ اسلام در ماه ذی قعده
شهادت امام محمدتقی عليهالسّلام
مقدمه
أعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم ؛«يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فيهِ قُلْ قِتالٌ فيهِ كَبيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا يَزالُونَ يُقاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دينِكُمْ إِنِ اسْتَطاعُوا وَ مَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَيَمُتْ وَ هُوَ كافِرٌ فَأُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ»(البقرة : 217) ؛ اى پيغمبر! از تو راجع به جنگ در ماه حرام سؤال كنند، بگو: گناهى است بزرگ، ولى بازداشتن خلق از راه خدا و كفر به خدا و پايمال كردن حرمت حرم خدا و بيرون كردن اهل حرم از آن اگر کسی مرتکب شود نزد خدا بسيار گناه بزرگترى است و فتنهگرى، فساد انگيزتر از قتل است. و كافران پيوسته با شما مسلمين كارزار كنند تا آن كه اگر بتوانند شما را از دين خود برگردانند و هر كس از شما از دين خود برگردد و به حال كفر بميرد، اعمالش در دنيا و آخرت تباه شده و جاودانه در جهنّم باشد.
نامگذاری و خصوصيت ماه ذی قعده
ااا
ذی قعده اولين ماه از ماههاى حرام
از خصوصيات ذی قعده اين که اولين ماه از ماههاى حرام است كه جنگ با كفار در آن ماهها حرام مىباشد. و انسان از اين مطلب حكم جنگيدن و مخالفت با خدا را مىفهمد. بنابراين، اى نفس بكوش در اين ماهها دل و بدنت را بيشتر از ساير ماهها حفظ نموده، كارى بر خلاف احكام الهى انجام نداده و حتى از بلايا و مصيبتهايى كه ناشى از قضاى اوست راضى باشى.
بايد با طاعت و بندگی خدا و بالا بردن رضايت خود از او احترام اين ماه را حفظ نمود. زيرا خداوند بسيار شكرگزار بوده و با رضايت خود از تو، از رضايت تو از او، تشكر مىنمايد. و اگر از شرافت رضايت او اطلاع داشتى، در راه بدست آوردن آن از بذل جان هم دريغ نمىكردى.
جدول تقويم تاريخ اسلام و مناسبت های مهم ماه ذی قعده
حوادث تاريخی فراوانی در ماه ذیالقعده رخ داده است که به برخی از آنها اشاره میشود.
ايّام |
رویدادهای ويژه ماه ذی قعده |
1
|
اوّل ذیقعده: - محاصره خانه عثمان برای خلع از خلافت، سال 35 هجرت. - ولادت حضرت فاطمه معصومه سلامالله عليها، سال 173 هجرت. |
2 |
... |
3 |
... |
4 |
... |
5 |
پنجم ذیقعده: - تجديد بنای خانه كعبه توسط حضرت ابراهيم عليهالسّلام به فرمان پروردگار عالم. |
6 |
ششم ذیقعده: - روز بزرگذاشت احمدبن موسی شاهچراغ عليهماالسّلام. |
7 |
... |
8 |
... |
9 |
... |
10 |
... |
11 |
يازدهم ذیقعده: - ولادت حضرت علی بن موسی الرضا عليهالسّلام، سال 148 هجرت. |
12 |
... |
13 |
... |
14 |
... |
15 |
... |
16 |
... |
17 |
... |
18 |
... |
19 |
... |
20 |
... |
21 |
... |
22 |
... |
23 |
بيستموسوم ذیقعده : - روز مخصوص زيارتی حضرت امام رضا عليهالسّلام. |
24 |
بيستموچهارم ذیقعده: - حركت امام رضا عليهالسّلام از مدينه به خراسان، سال 200 هجرت. |
25 |
بيستموپنجم ذیقعده: - ولادت حضرت ابراهيم عليهالسّلام به روايتی. - روز دحوالارض؛گسترده شدن زمين از محل كعبه معظمه. - غزوه بنی قريضه، سال 5 هجرت. |
26 |
... |
27 |
... |
28 |
بيستموهشتم ذیقعده: - صلح حديبيه، سال 6 هجرت. |
29 |
... |
آخرماه |
آخر ماه ذیقعده: - شهادت امام محمدتقی، سال220 هجرت. |
ااا
اعمال مشترک ماههای قمری و ذی قعده
اعمال مشترک ماههای قمری عبارت از خواندن دعا هنگام رؤيت هلال ماه و نيز نماز و صدقه دادن در اول هر ماه میباشد.
اعمال مشترک اوّل هر ماه قمری
خواندن دعا هنگام رؤيت هلال ماه سفارش شده است.
دعا رؤيت هلال هر ماه قمری
در زمان ديدن هلال خواندن دعای رؤيت هلال و نيايش وارد شدهاست از جمله:
- صلواتسه مرتبه؛ «اللَّهُمَّصَلِّعَلَىمُحَمَّدٍوَآلِمُحَمَّدٍ» .
- تسبحات اربعسه مرتبه؛ «سُبْحَانَاللَّهِوَالْحَمْدُلِلَّهِوَلاإِلَهَإِلااللَّهُوَاللَّهُأَكْبَرُ».
- تکبير سه مرتبه؛ «اللّهُ اَکْبَر» .
- تهليل سه مرتبه؛ «لا إلهَ الَّا الْلّه» .
و بهترين نيايش هنگام رؤيت هلال دعای چهلوسوّم «صحيفه سجاديه» و دعايى است كه سيّد قدّس سرّه نقل کرده و داراى مضامين عالى مىباشد تا خداوند بهترين پاداش را به او عنايت فرمايد.
نماز شب اول هر ماه قمری
دو رکعت نماز به اين روش بجا آورد:
در هر رکعت پس از قرائت «حمد» سوره مبارکه «انعام» را بخواند و بعد از نماز دعا کند و حاجات خويش را طلب نمايد و نيز از خداوند متعال بخواهد که او را در اين ماه از هر نگرانی و دردی ايمن گرداند.
نماز روز اوّل هر ماه قمری
روز اول هر ماه خواندن دو رکعت نماز با اين کيفيّت سفارش شده است:
- در رکعت اول بعد از «حمد» سی مرتبه سوره مبارکه «توحيد» را بخواند.
- در رکعت دوم بعد از «حمد» سی مرتبه سوره مبارکه «قدر» را بخواند.
- و بعد از نماز صدقه ای در راه خدا بدهد.
البته هر کس چنين کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفتهاست.
تلاوت قرآن
در اين ماه بسيار قرآن خوانده شود.
روزه داری
از اموری که بر آن تأکيد شده، گرفتن روزه در سه روز از هر ماه میباشد، که مطابق مشهور چنين است:
1-پنجشنبه اول ماه.
2- پنجشنبه آخر ماه.
3- چهارشنبه اول از دهه وسط ماه.
4- دوشنبهها و پنجشنبهها.
اعمال ويژه در ماه ذی قعده
ذیقعده اوّل ماههاى حرام میباشد كه خداوند متعالى در قرآنکريم ذكر فرموده و سيد بن طاوس روايت مىكند:
«ذىقعده محل اجابت دعا در وقت شدّت است».
نماز و استغفار ويژه روز يكشنبه ماه ذى قعده
در اين ماه براى بدست آوردن مقام بندگی و اطاعتخدا قبل از هر چيز ضروری است از تمام مسايلى كه گرفتار آن هستى توبه صادقانه نمايی و با اعمال روز يكشنبه اين ماه خود را بهرهمند سازی.
سيدبن طاوس نقل میكند رسولخدا صلىالله عليه وآله وسلّم در روز يكشنبه ماه ذى قعده فرمود:
ای مردم كداميك از شما مىخواهيد توبه كنيد؟
راوى مىگويد: گفتيم: ای رسول خدا همه ما مىخواهيم توبه كنيم.
حضرت فرمودند:
برای يكشنبه اين ماه اعمالی و پاداشی است، هر كس آن را بجا آورد توبهاش مقبول و گناهش آمرزيده شود.
- دشمنان و طلبکارانش در روز قيامت از او راضى شوند.
- با ايمان به ميرد و دينش گرفته نشود.
- قبرش گشاده و نورانى گردد.
- والدينش از او راضى شوند و مغفرت شامل حال والدين او و ذريه او گردد.
- توسعه رزق پيدا كند و ملك الموت با او در وقت مردن مدارا كند و به آسانى جان او بيرون شود.
كيفيت نماز و استغفار روز يکشنبه ماه ذیقعده چنين است:
- در روز يكشنبه غسل كند، وضو بگيرد و چهار ركعت نماز بگزارد.
- در هر ركعت حمد يك مرتبه و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» سه مرتبه و معوذتين يك مرتبه.
- پس هفتاد مرتبه استغفار كند و ختم نمايد آنرا به «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ».
- و بگويد:
«يَا عَزِيزُ يَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ ذُنُوبَ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلا أَنْتَ»؛ اى عزيز اى بخشاينده گناهان من و گناهان تمام مردان و زنان مؤمن را ببخش كه جز تو كسى گناهان را نمىبخشد.
پيامبراکرم صلىالله عليه وآله وسلّم آنگاه فرمود:
بندهاى از امّت من چنين عملى را انجام نمىدهد، مگر اين كه از آسمان به او ندا مىرسد:
- بنده خدا اعمال را از نو شروع كن كه توبه تو قبول و گناهانت بخشيده شد.
- فرشته ديگر از زير عرش ندا مىكند: اى بنده مبارك باد بر تو و بر خانواده و خاندانت.
- منادى ديگرى صدا مىزند: در روز قيامت، دشمنانت را از تو راضى مىنمايند.
- فرشته ديگرى ندا مىكند: اى بنده با ايمان از دنيا مىروى در حالی که دِين تو گرفته نشده و قبرت وسيع و نورانى خواهد شد.
- منادى ديگرى صدا مىزند: پدر و مادرت راضى مىشوند، گرچه خشمگين باشند، پدر و مادر و خاندانت بخشيده شده و در دنيا و آخرت خوش رزق خواهى بود.
- جبرئيل ندا مىكند: من با فرشته مرگ پيش تو آمده و به او دستور مىدهم كه با تو خوش رفتار بوده، بخاطر مرگ آسيبى به تو نرسانيده و به نرمى روح را از بدنت خارج نمايد.
گفتيم: ای رسول خدا اگر كسى در زمان ديگرى چنين بگويد چطور؟ فرمودند: چيزهايى را كه گفتم براى او نيز خواهد بود. جبرئيل اين مطالب را در شب معراج به من گفت». (برگرفته از المراقبات).
خوشنودی خداوند از توبه کنندگان
درباره توبه در اين ايّام امام باقرعليهالسّلام فرمودند:
«خداوند از توبه بنده خود بيش از شخصى كه در شب دراز و بسيار تاريك مركب سوارى و آذوقه خود را گم كرده و سپس پيدا كند، خوشحال مىشود».
شرايط قبولی توبه و استغفار
شخصى در حضور اميرالمؤمنين علیعليهالسّلام گفت: استغفر اللّه .
حضرت فرمودند:
«مادرت به عزايت بنشيند. مىدانى استغفار چيست؟ استغفار درجه بلند مرتبگان بوده و شش شرط دارد:
اول: پشيمانى از گذشته.
دوم: تصميم بگيرى كه هيچگاه آن را انجام ندهى.
سوم: اين كه حقوق تمام مخلوقات را ادا كرده تا جايى كه خداوند را سبكبار ديدار نمايى.
چهارم: تمام واجباتى را كه ضايع كردهاى جبران نمايى.
پنجم: گوشتى را كه از مال حرام روئيده با اندوه ذوبكرده تا پوست به استخوان بچسبد و گوشت جديدى بوجود آيد.
ششم: رنج فرمانبردارى را به جسم بچشانى، همانگونه كه شيرينى گناه را به آن چشانيدهاى.
و در اين هنگام بگو: استغفر اللّه».
شرح حقيقت توبه و چيزهايى را كه بايد از آن توبه كرد در جاى خود آمده و اينجا همين مقدار بيان كافى است. و برای اطلاع بيشتر به فايل توبه نصوح مراجعه گردد.
گرفتن روزه پنجشنبه، جمعه و شنبه از ماههاى حرام
درباره ويژگیهای ماههاى حرام از شيخ مفيدعليهالرحمة روايت است كه رسولخدا صلّىاللّه عليه وآله وسلّم فرمودند:
«كسى كه سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگيرد خداوند عبادت يك سال را براى او مىنويسد».
و در روايت ديگرى آمده است:
«عبادت نهصد سال كه روزهاى آن را با روزه و شبهايش را در عبادت گذرانده است» براى او نوشته مىشود.
اين روايت با روايتى كه درباره روزه سه روز در هر ماه، دو پنجشنبه و يك چهارشنبه وارد شده منافاتى ندارد. و اگر دو پنجشنبه و يك چهارشنبه و جمعه را روزه بگيرد، بعيد نيست كه براى عمل به هر دو روايت كافى باشد. (برگرفته از المراقبات).
شيخ اجل على بن ابراهيم قمىرحمهالله فرموده كه در ماههاى حرام گناهان و همچنين حسنات مضاعف مىشود.
عبادت و مناجات در شب نيمه ماه ذی قعده
شب نيمه ماه ذیقعده شب مبارک و نزول رحمت الهی بر مؤمنان است، از كارهاى مهم اين شب چنانکه سيّدقدّسسرّه در «اقبال» از پيامبراکرم صلّىاللّه عليه وآله وسلّم روايت کرده که حضرت فرمود:
«شب پانزدهم ذىقعده شب بسيار مبارك و خداوند در آن با رحمت به بندگان مؤمن مىنگرد. پاداش كسى كه در آن با عبادت و بندگی خداوند را فرمانبردارى كند، مانند پاداش صد روزهدار ملازم مسجد كه باندازه يك چشم بهم زدن نيز نافرمانى خدا را ننمودهاند، مىباشد.»
بنابراين انسان بايد در نيمه شب مشغول به طاعت خداوند شده و به دعا و نماز بپردازد، زيرا روايت است:
«كسى در اين شب چيزى از خدا نمىخواهد مگر اين كه به او عنايت مىفرمايد».
اگر انسان به كسى چنين وعدههايى بدهد، بىتفاوت از كنار اين وعدهها نخواهد گذشت. بخصوص اگر بداند كه او مىتواند به وعدههاى خود عمل نمايد. و همين كه احتمال توانايى بر انجام وعدههاى او را بدهد براى عمل كردن به دستورات او كافى است، زيرا پاداش خيلى بزرگ است.
بدون شک اين پاداش قابل مقايسه با هيچيك از سعادتها، دارايیها و شادیهاى دنيا نيست و وقتى سود زياد بود، هرچند احتمال آن ضعيف هم باشد عقل به انجام آن عمل براى رسيدن به آن سود حكم مىكند.
ارشاد:
با «اخبار تسامح» در دليل اعمال مستحبى سند اين روايت را معتبر گردانيده و احتمال آن قوى مىشود.
عبادت شب نيمه ذی قعدهويژگى بندگان شايسته
اطاعت و عبادت در اين شب از اين جهت كه مشهور نبوده و مردم كمتر به عبادت خدا مشغول مىشوند، آن را از ساير شبهاى مشهور ممتاز مىگرداند، كه اين مطلب نزد اهل مراقبت مهم میباشد زيرا توجه در زمان غفلت عموم از مراقبات مهم و باعث سرعت اجابت است. و نيز اعمال نزد خداوند بزرگتر و به قبول نزديكتر و اجر بيشترى دارد.
پس ای عزيز با جدّيت و اشتياق براى اجابت دعوت منادى به كرامت خداى متعال اقدام نموده، فرصت را غنيمت شمرده بيدار شو چرا که به زودى مصيبت مرگ سراغت مىآيد كه بعد از آن نمىتوانى ذرهاى از اين منافع بزرگ را بدست آورى. هنگام ديدن فرشته مرگ بخود آمده و سالی را مهلت مىخواهى ولى گفته مىشود:
سالهاى زيادى را از دست دادى.
مىگويى: يك روز.
مىگويد: روزهاى زيادى را سپرى كردى.
به يك ساعت راضى مىشوى ولى اين فرصت را به تو نمىدهد. و با افسوس زياد بخاطر از دست دادن ايام فرصت و زمان مهلت... چه افسوس سخت و چه اندوه جانكاهى است. (برگرفته از المراقبات)
بنابراين شب پانزدهم شب مبارك و ويژه بندگان دلداده است.
اعمال شب و روز دحوالارض
شب بيستوپنجم شب دحوالارض يعنى آشکار شدن و گسترش کره زمين از زير خانه كعبه و از ليالى شريفه است كه رحمت خدا در آن نازل مىشود و قيام به عبادت در آن اجر بسيار دارد.
روز بيستوپنجم ذیقعده يكى از چهار روزی است كه در تمام سال به فضيلت روزه ممتاز میباشد:
- در روايتى روزهاش معادل روزه هفتاد سال است.
- و در روايت ديگر كفاره هفتاد سال است.
هر كس شب آنرا به عبادت بسر آورد و روز را روزه بگيرد، براى او صدسال عبادت نوشته شود و هر چه در ميان آسمان و زمين است برای او استغفار كنند. و دحوالارض روزى كه رحمت خدا در آن منتشر گرديده و از براى عبادت و اجتماع به ذكر خدا در اين روز اجر بسيارى است.
از جمله كارهای مهّم در اين ماه شناخت و آگاهى نسبت به نعمتهايى است كه خداوند در روز «دحوالارض، گسترشزمين» به بشر ارزانى داشته، زيرا معرفت نسبت به نعمتها اولين مرتبه شكر است.
روايات زيادى دلالت دارد در بيستوپنجم ذى القعده كعبه نصب، زمين گسترده، آدم هبوط، خليل و عيسىعليهما السّلام متولد و رحمت الهی منتشر شدهاست.
اميرالمؤمنينعليهالسّلام فرمودند:
«اولين رحمتى كه از آسمان به زمين نازل شد، در بيست و پنجم ذى القعده بود. كسى كه اين روز را روزه داشته و شبش را به مشغول عبادت گردد، عبادت صد سال را كه روزش را روزه و شب را بعبادت باشد، خواهد داشت. هر گروهى كه در اين روز براى ذكر پروردگار بزرگ گرد همآيند، پراكنده نمىگردند مگر اين كه خواسته آنان اعطا مىشود. در اين روز رحمت بسيار نازل مىگردد كه بيشتر آن براى روزهداران اين روز و عبادت كنندگان اين شب خواهد بود».
نماز روز «دحو الارض»
براى اين روز به غير از روزه و غسل خواندن نماز و دعا وارد بشرح زير وارد شدهاست:
«پيش از ظهر، دو ركعت نماز بعد از حمد پنج بار شمس و ضحى خواندهشود».
بعد از سلام بگويد:
«لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ» .
و نيز بگويد:
«يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَ ارْحَمْنِي وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ».
نيز مستحب است دعاى «اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ» را بخواند.
خواندن دعای؛ «اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ»
اين دعا كه شيخ در مصباح فرموده مستحب است بعد از نماز روز دحوالارض خوانده شود:
«اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كَاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ الَّتِي أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً وَ إِلَيْكَ ذَرِيعَةً وَ بِرَحْمَتِكَ الْوَسِيعَةِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثَاقِ الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ كُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى كُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِكَ الْمَخْزُونِ غَيْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَكْرَمَ مَرْجُوٍّ يَا كَفِيُّ يَا وَفِيُّ يَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ الْطُفْ لِي بِلُطْفِكَ وَ أَسْعِدْنِي بِعَفْوِكَ وَ أَيِّدْنِي بِنَصْرِكَ وَ لا تُنْسِنِي كَرِيمَ ذِكْرِكَ بِوُلاةِ أَمْرِكَ وَ حَفَظَةِ سِرِّكَ وَ احْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِي أَوْلِيَاءَكَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي وَ انْقِطَاعِ عَمَلِي وَ انْقِضَاءِ أَجَلِي اللَّهُمَّ وَ اذْكُرْنِي عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِيَنِيَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِي دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ وَ اجْعَلْنِي مِنْ مُرَافِقِي أَوْلِيَائِكَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِكَ وَ اصْطِفَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي لِقَائِكَ وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِيئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِي مِنْهُ مَشْرَبا رَوِيّا سَائِغا هَنِيئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِيعَادٍ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ] أَوْلِيَائِكَ الْمُسْتَأْثِرِينَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِكْ أَشْيَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِكَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِكَهُمْ وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسَالِكَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِكَهُمْ اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيَائِكَ وَ ارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِكَ فِي أَعْدَائِكَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِكَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَكَ حَتَّى تَرْضَى وَ يَعُودَ دِينُكَ بِهِ وَ عَلَى يَدَيْهِ جَدِيدا غَضّا وَ يَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ يَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِي كَرَّتِهِ حَتَّى نَكُونَ فِي زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِكْ بِنَا قِيَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَيَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ [عَلَى مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَيْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَيْهِ [عَلَيْهِمْ] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ» .
ميرداماد رحمهالله در رساله اربعه ايام خود در بيان اعمال روز دحوالارض مینويسد:
«زيارت حضرت امام رضاعليهالسّلام در اين روز افضل اعمال مستحب و آكد آداب وارده است و همچنين زيارت آن حضرت در روز اول ماه رجب الفرد نيز بغايت مؤكد و محثوث عليه است».
كعبه و گسترش زمين
نعمت برپايی كعبه و گسترش زمين شكلى دارد و ماهيتى. شكل ظاهرى آن همانگونه كه در «اقبال» به آن اشاره شده اين است كه خداى متعال در اين روز زمين را براى سكونت و زندگى انسانها آفريد و از رحمتى كه در اين روز نازل گرديد، زمين و نعمتهاى آن حتى بدن و روزى ما بوجود آمد.
بنابراين درباره نعمتهايى كه از آن آگاهى داشته و با آفرينش زمين و آنچه خلق شده و از آن بهرهمند گرديده لازم است انديشه و تفکر شود، و بايد توجه داشت نعمتهاى غير محسوس بيش از نعمتهاى محسوس است.
يكى ديگر از نعمتها وجود ملكوتى اين نيروها، قوايى كه از آنها تبعيت نموده، كاركرد و تأثير آن بر كار نيروهاى نامرئى كه به شرايط زمانى، مكانى، وضعيت جسمى و روحى و ساير شرايط خارجى بستگى دارد مىباشد، كه هيچ كس قادر به شمارش عناوين اين گونه نعمتها نخواهد بود، مگر خداوند عليم يا كسى كه از جانب او از آن مطلع شده باشد.
و اگر انسان شكل ارتباط عوالم با يكديگر را بفهمد، به روشنى مىيابد كه تمام اين عوالم در سلامتى كامل هر كدام از اعضاى بدن و حتى هر جزء از اجزاى آن عضو نقش دارند و مىفهمد كه خداوند متعال براى اعطاى يك نعمت بظاهر جزيى اين همه مقدمات را ايجاد نموده است.
آنگاه اگر درباره نعمتهاى خارجى از قبيل خوردنى، نوشيدنى، لباس، چيزهايى كه در آن دخل و تصرف مىكند و حواس ظاهرى و باطنى كه در عوالم مختلف هستند انديشه نمايد، خداوند میفرمايد:
- «قادر به شمارش كامل نعمتهاى خدا نيستيد.»
- «لشكريان پروردگارت را بجز خود او كسى نمىداند.» را بهتر درك مىكند.
بنابراين انسان با معرفت در روز «دحوالارض» بر خود لازم مىبيند كه در مقابل تمام اين نعمتها شكرگزارى نمايد.
و از بزرگترين نعمتهاى اين روز آن كه كعبه را خانه خود قرار داد و اجازه فرمود كه مردم آن را زيارت نمايند و اين که با پاداش و رضايت فراوان عمل را از آنان مىپذيرد، که نهايت لطف، مهربانى و كرم است. آنگاه كه انسان با چشم باز در معانى اعمال حج تأمل نمايد به لطف بزرگ خدا پى مىبرد. و بالاتر از اين مىيابد كه او تا چه اندازه دوست دارد كه دست عنايت خود را روى سر مؤمنين نگهدارد. و نيز نهايت عنايت او در جذب آنان به در خود و دعوت آنان به نزديكى و پناه خود را درك كرده و قدر نعمت وجود اين پيامبر بزرگوار را كه بواسطه آن ما را به اين عالمهاى گرانقدر هدايت نموده و ما را از اسرار آن آگاه نموده و اين دلهاى مرده را با نور ايمان حيات بخشيده و گمراهى آن را با نور يقين تبديل به هدايت نموده، خواهد دانست. (برگرفته از المراقبات)
برای اطلاع بيشتر به فايل نعمتهای بیپايان و غير قابل شمارش خداوند مراجعه شود.
اخلاص در اعمال
علاوه بر رعايت موارد فوق بايد به اصلاح نيت نيز بپردازيم زيرا اولين چيزى كه بر هر مكلفى و در هر عبادتى واجب مىباشد، اصلاح نيّت و خالص كردن صادقانه آن است و آنچه در اين بحث بطور اجمال در اين باره مىتوان گفت اين كه بايد انگيزه و سبب او براى بجا آوردن اعمال از برطرف شدن پردهها و حجابهای بين او و پروردگار باشد و شخص را به قرب الهی برساند و از همراه ساختن هر چيزى با اين نيّت خوددارى نمايد و براى كشف نيّت و انگيزهاى كه دارد مىتواند خود را امتحان كند.
حوادث مهم تاريخ اسلام در ماه ذی قعده
تاريخ اسلام حوادث بسياری را در اين ماه شاهد بودهاست که برای اطلاع بيشتر به فايلهای مربوطه مراجعه شود.
حوادث روز آخر ماه ذی قعده
ااا
شهادت امام محمدتقی عليهالسّلام
آخر ماه ذیقعده شهادت امام محمدتقیعليهالسّلام(در سال220 هجرت)، بنا بر مشهور حضرت به زهر معتصم در بغداد شهيد شد و اين بعد از دو سال و نيم تقريبا از فوت مأمون گذشته بود چنان كه خود آن جناب مىفرمود الفرج بعد المأمون بثلاثين شهرا و اين كلمه مشعر است بر آنكه آن حضرت از سوء معاشرت مأمون در كمال اذيت و صدمه بوده كه مرگ را فرج و گشايش برای خود تعبير نموده چنان كه پدر بزرگوارش حضرت امام رضاعليهالسّلام در زمان ولايت عهد خود نيز چنين بود.
و امام عليهالسّلام در هر جمعه كه از مسجد جامع مراجعت مىفرمود به همان حالى كه عرقدار و غبار آلود بود، دستها را به درگاه الهى بلند مىنمود و مىگفت الهى اگر فرج و گشايش امر من در مرگ است پس همين ساعت در مرگ من تعجيل فرما و پيوسته در غم و غصه بود تا از دنيا رحلت فرمود.
حضرت امام محمدتقى عليهالسّلام در هنگام وفات سن شريفش بيستوپنج سال و چند ماهى گذشته بود، قبر منّور در بقعه مباركه كاظميه پشت سر جد بزرگوارش حضرت امام موسى عليهالسّلام واقع است.
«اللهم صلّ عليه وعلی آله الطاهرين»
زيارتهای ويژه در ماه ذی قعده
از جمله زيارتهای ويژه ماه...
ااا
تحقيقات و مطالعات اسلام ومعارف الهی
http://www.islam-ds.ir
Email: این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید