بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ

شروع تحقيق: ذی­قعده 1436 – مرداد ماه 1394

آخرين بررسی: 15/مرداد/95

جمع ساعات تحقيق: 149+ 1

دهه کرامت ميلاد فاطمه معصومه و امام رضا­عليهما­السّلام مبارک

موضوع: شناخت و اعمال ماه ذی قعده

آخر ذی­قعده سال 220 هجری شهادت امام محمدتقی­عليه ­السّلام تسليت  

دحوالارض، هبوط آدم، ولادت حضرت ابراهيم و عيسیعليهما­السّلام و تجديد بنای كعبه

واقعه غزوه بنی قُريضه، صلح حُديبيه و حركت امام رضاعليه­ السّلام از مدينه به خراسان

گزيده مطالب:

أعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم ؛«يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فيهِ قُلْ قِتالٌ فيهِ كَبيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ...»(البقرة : 217) ؛ اى پيغمبر! از تو راجع به جنگ در ماه حرام سؤال كنند، بگو: گناهى است بزرگ، ولى بازداشتن خلق از راه خدا و كفر به خدا و پايمال كردن حرمت حرم خدا و بيرون كردن اهل حرم از آن اگر کسی مرتکب شود نزد خدا بسيار گناه بزرگترى است و فتنه ‏گرى، فساد انگيزتر از قتل است.

خصوصيات ويژه ذی ­قعده يازدهمين ماه قمری:

- از ويژگی­های ذی­قعده اين که اولين ماه از ماه­هاى حرام است كه جنگ با كفار در آن ماه­ها حرام مى‏باشد.

- ذى­قعده محل اجابت دعا است.

- در ماه‏هاى حرام گناهان مضاعف و هم­چنين حسنات دو برابر مى‏گردد.

از جمله كارهای مهّم در اين ماه شناخت و آگاهى نسبت به نعمت­هايى است كه خداوند در روز «دحوالارض، گسترش­زمين» به بشر ارزانى داشته، زيرا معرفت نسبت به نعمت­ها اولين مرتبه شكر است.

اهم حوادث و رخ­داد ماه ذی­ قعده:

اوّل ذی­ قعده:ولادت حضرت فاطمه معصومه سلام­الله عليها، سال 173 هجرت.

پنجم ذی ­قعده: تجديد بنای خانه كعبه توسط حضرت ابراهيم عليه­السّلام به فرمان پروردگار عالم.

ششم ذی­ قعده: روز بزرگذاشت احمدبن موسی شاهچراغ عليهماالسّلام.

يازدهم ذی ­قعده: ولادت حضرت علی بن موسی الرضا عليه­السّلام، سال 148 هجرت.

بيست ­وچهارم ذی­ قعده: حركت امام رضاعليه­السّلام از مدينه به خراسان در سال 200 هجرت.

بيست ­وپنجم ذى­قعده: زمين گسترده شده، آدم هبوت نمود، خليل و عيسى­عليهماالسّلام متولد شدند و رحمت پخش شده است.

بيست وهشتم ذی­قعده: صلح حديبيه، سال 6 هجرت.

آخر ماه ذی­قعده: شهادت امام محمدتقیعليه­السّلام بدست معتصم عباسی در شهر بغداد، سال220 هجرت.

اعمال ويژه اعمال ويژه ماه شوّال:

- هركس در يكى از ماه‏هاى حرام سه روز متوالى كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد ثواب نهصد سال عبادت براى او نوشته شود.

- از رسول خدا صلّى­اللّه عليه وآله وسلّم در روز يكشنبه ماه ذى­قعده توبه ويژه روايت شده است.

- از پيامبر صلّى­اللّه عليه وآله وسلّم روايت شده است:

«شب پانزدهم ذى­قعده شب مباركى است. خداوند در آن با رحمت به بندگان مؤمنش مى‏نگرد و هر كس در اين شب از خداوند تعالى درخواست حاجتى كند به او عطا خواهد شد».

- بيست­و­سوم ذی­­قعده روز مخصوص زيارتی حضرت امام رضاعليه­السّلام است.

- روز بيست­وپنجم روز «دحو الارض» و يكى از آن چهار روزی است كه در تمام سال به فضيلت روزه ممتاز می ­باشد‏.

فهرست

مقدمه. 5

نامگذاری و خصوصيت ماه ذی قعده5

ذی قعده اولين ماه از ماههاى حرام. 5

جدول تقويم تاريخ اسلام و مناسبت های مهم ماه ذی قعده6

اعمال مشترک ماههای قمری و ذی قعده7

اعمال مشترک اوّل هر ماه قمری.. 7

دعا رؤيت هلال هر ماه قمری.. 7

نماز شب اول هر ماه قمری.. 8

نماز روز اوّل هر ماه قمری.. 8

تلاوت قرآن. 8

روزه داری.. 9

اعمال ويژه در ماه ذی قعده9

نماز و استغفار ويژه روز يكشنبه ماه ذى قعده9

خوشنودی خداوند از توبه کنندگان. 11

شرايط قبولی توبه و استغفار. 11

گرفتن روزه پنجشنبه، جمعه و شنبه از ماههاى حرام. 12

عبادت و مناجات در شب نيمه ماه ذی قعده13

عبادت شب‏ نيمه ذی قعدهويژگى بندگان شايسته. 13

اعمال شب و روز دحوالارض... 14

نماز روز «دحو الارض»15

خواندن دعای؛ «اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ»16

كعبه و گسترش زمين.. 17

اخلاص در اعمال. 18

حوادث مهم تاريخ اسلام در ماه ذی قعده19

حوادث روز آخر ماه ذی قعده19

شهادت امام محمدتقی عليهالسّلام. 19

زيارتهای ويژه در ماه ذی قعده20

مقدمه

أعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم ؛«يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فيهِ قُلْ قِتالٌ فيهِ كَبيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا يَزالُونَ يُقاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دينِكُمْ إِنِ اسْتَطاعُوا وَ مَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَيَمُتْ وَ هُوَ كافِرٌ فَأُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ»(البقرة : 217) ؛ اى پيغمبر! از تو راجع به جنگ در ماه حرام سؤال كنند، بگو: گناهى است بزرگ، ولى بازداشتن خلق از راه خدا و كفر به خدا و پايمال كردن حرمت حرم خدا و بيرون كردن اهل حرم از آن اگر کسی مرتکب شود نزد خدا بسيار گناه بزرگترى است و فتنه‏گرى، فساد انگيزتر از قتل است. و كافران پيوسته با شما مسلمين كارزار كنند تا آن كه اگر بتوانند شما را از دين خود برگردانند و هر كس از شما از دين خود برگردد و به حال كفر بميرد، اعمالش در دنيا و آخرت تباه شده و جاودانه در جهنّم باشد.

نامگذاری و خصوصيت ماه ذی قعده

ااا

ذی قعده اولين ماه از ماههاى حرام

از خصوصيات ذی قعده اين که اولين ماه از ماههاى حرام است كه جنگ با كفار در آن ماهها حرام مى‏باشد. و انسان از اين مطلب حكم جنگيدن و مخالفت با خدا را مى‏فهمد. بنابراين، اى نفس بكوش در اين ماهها دل و بدنت را بيشتر از ساير ماهها حفظ نموده، كارى بر خلاف احكام الهى انجام نداده و حتى از بلايا و مصيبت­هايى كه ناشى از قضاى اوست راضى باشى.

بايد با طاعت و بندگی خدا و بالا بردن رضايت خود از او احترام اين ماه را حفظ نمود. زيرا خداوند بسيار شكرگزار بوده و با رضايت خود از تو، از رضايت تو از او، تشكر مى‏نمايد. و اگر از شرافت رضايت او اطلاع داشتى، در راه بدست آوردن آن از بذل جان هم دريغ نمى‏كردى.

جدول تقويم تاريخ اسلام و مناسبت های مهم ماه ذی قعده

حوادث تاريخی فراوانی در ماه ذی­القعده رخ داده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

ااا

اعمال مشترک ماههای قمری و ذی قعده

اعمال مشترک ماه­های قمری عبارت از خواندن دعا هنگام رؤيت هلال ماه و نيز نماز و صدقه دادن در اول هر ماه می­باشد.

اعمال مشترک اوّل هر ماه قمری

خواندن دعا هنگام رؤيت هلال ماه سفارش شده است.

دعا رؤيت هلال هر ماه قمری

در زمان ديدن هلال خواندن دعای رؤيت هلال و نيايش وارد شده­است از جمله:

- صلواتسه مرتبه؛ «اللَّهُمَّصَلِّعَلَىمُحَمَّدٍوَآلِمُحَمَّدٍ» .

- تسبحات اربعسه مرتبه؛ «سُبْحَانَاللَّهِوَالْحَمْدُلِلَّهِوَلاإِلَهَإِلااللَّهُوَاللَّهُأَكْبَرُ».

- تکبير سه مرتبه؛ «اللّهُ اَکْبَر» .

- تهليل سه مرتبه؛ «لا إلهَ الَّا الْلّه» .

و بهترين نيايش هنگام رؤيت هلال دعای چهل­وسوّم «صحيفه سجاديه» و دعايى است كه سيّد قدّس سرّه نقل کرده و داراى مضامين عالى مى‏باشد تا خداوند بهترين پاداش را به او عنايت فرمايد.

نماز شب اول هر ماه قمری

دو رکعت نماز به اين روش بجا آورد:

در هر رکعت پس از قرائت «حمد» سوره مبارکه «انعام» را بخواند و بعد از نماز دعا کند و حاجات خويش را طلب نمايد و نيز از خداوند متعال بخواهد که او را در اين ماه  از هر نگرانی و دردی ايمن گرداند.

نماز روز اوّل هر ماه قمری

روز اول هر ماه خواندن دو رکعت نماز با اين کيفيّت سفارش شده­ است:

-        در رکعت اول بعد از «حمد» سی مرتبه سوره مبارکه «توحيد» را بخواند.

-         در رکعت دوم بعد از «حمد» سی مرتبه سوره مبارکه «قدر» را بخواند.

-        و بعد از نماز صدقه ای در راه خدا بدهد.

البته هر کس چنين کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته­است.

تلاوت قرآن

در اين ماه بسيار قرآن خوانده­ شود.

روزه داری

از اموری که بر آن تأکيد شده، گرفتن روزه در سه روز از هر ماه می­باشد، که مطابق مشهور چنين است:

1-پنجشنبه اول ماه.

2- پنجشنبه آخر ماه.

3- چهارشنبه اول از دهه وسط ماه.

4- دوشنبه­ها و پنج­شنبه­ها.

اعمال ويژه در ماه ذی قعده

ذی­قعده اوّل ماه‏هاى حرام می­باشد كه خداوند متعالى در قرآن­کريم ذكر فرموده و سيد بن طاوس روايت مى­كند:

«ذى­قعده محل اجابت دعا در وقت شدّت است».

نماز و استغفار ويژه روز يكشنبه ماه ذى قعده

در اين ماه براى بدست آوردن مقام بندگی و اطاعت­خدا قبل از هر چيز ضروری است از تمام مسايلى كه گرفتار آن هستى توبه صادقانه نمايی و با اعمال روز يكشنبه اين ماه خود را بهره­مند سازی.

سيدبن طاوس نقل می­كند رسول­خدا صلى­الله عليه وآله وسلّم در روز يكشنبه ماه ذى قعده فرمود:

ای مردم كدام­يك از شما مى‏خواهيد توبه كنيد؟

راوى مى‏گويد: گفتيم: ای رسول خدا همه ما مى‏خواهيم توبه كنيم.

حضرت فرمودند:

برای يكشنبه اين ماه اعمالی و پاداشی است، هر كس آن را بجا آورد توبه‏اش مقبول و گناهش آمرزيده شود.

- دشمنان و طلب­کارانش در روز قيامت از او راضى شوند.

- با ايمان به ميرد و دينش گرفته نشود.

- قبرش گشاده و نورانى گردد.

- والدينش از او راضى شوند و مغفرت شامل حال والدين او و ذريه او گردد.

- توسعه رزق پيدا كند و ملك الموت با او در وقت مردن مدارا كند و به آسانى جان او بيرون شود.

كيفيت نماز و استغفار روز يکشنبه ماه ذی­­قعده چنين است:

-        در روز يكشنبه غسل كند، وضو بگيرد و چهار ركعت نماز بگزارد.

-        در هر ركعت حمد يك مرتبه و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» سه مرتبه و معوذتين يك مرتبه.

-         پس هفتاد مرتبه استغفار كند و ختم نمايد آن­را به «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ».

-        و بگويد:

«يَا عَزِيزُ يَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ ذُنُوبَ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلا أَنْتَ»؛ اى عزيز اى بخشاينده گناهان من و گناهان تمام مردان و زنان مؤمن را ببخش كه جز تو كسى گناهان را نمى‏بخشد.

پيامبراکرم صلى­الله عليه وآله وسلّم آنگاه فرمود:

بنده‏اى از امّت من چنين عملى را انجام نمى‏دهد، مگر اين كه از آسمان به او ندا مى‏رسد:

-        بنده خدا اعمال را از نو شروع كن كه توبه تو قبول و گناهانت بخشيده شد.

-        فرشته ديگر از زير عرش ندا مى‏كند: اى بنده مبارك باد بر تو و بر خانواده و خاندانت.

-        منادى ديگرى صدا مى‏زند: در روز قيامت، دشمنانت را از تو راضى مى‏نمايند.

-        فرشته ديگرى ندا مى‏كند: اى بنده با ايمان از دنيا مى‏روى در حالی که دِين تو گرفته نشده و قبرت وسيع و نورانى خواهد شد.

-        منادى ديگرى صدا مى‏زند: پدر و مادرت راضى مى‏شوند، گرچه خشمگين باشند، پدر و مادر و خاندانت بخشيده شده و در دنيا و آخرت خوش رزق خواهى بود.

-        جبرئيل ندا مى‏كند: من با فرشته مرگ پيش تو آمده و به او دستور مى‏دهم كه با تو خوش رفتار بوده، بخاطر مرگ آسيبى به تو نرسانيده و به نرمى روح را از بدنت خارج نمايد.

گفتيم: ای رسول خدا اگر كسى در زمان ديگرى چنين بگويد چطور؟ فرمودند: چيزهايى را كه گفتم براى او نيز خواهد بود. جبرئيل اين مطالب را در شب معراج به من گفت». (برگرفته از المراقبات).

خوشنودی خداوند از توبه کنندگان

درباره توبه در اين ايّام امام باقرعليه­السّلام فرمودند:

«خداوند از توبه بنده خود بيش از شخصى كه در شب دراز و بسيار تاريك مركب سوارى و آذوقه خود را گم كرده و سپس پيدا كند، خوشحال مى‏شود».

شرايط قبولی توبه و استغفار

شخصى در حضور اميرالمؤمنين علیعليه­السّلام گفت: استغفر اللّه .

حضرت فرمودند:

«مادرت به عزايت بنشيند. مى‏دانى استغفار چيست؟ استغفار درجه بلند مرتبگان بوده و شش شرط دارد:

اول: پشيمانى از گذشته.

دوم: تصميم بگيرى كه هيچ­گاه آن را انجام ندهى.

سوم: اين كه حقوق تمام مخلوقات را ادا كرده تا جايى كه خداوند را سبك­بار ديدار نمايى.

چهارم: تمام واجباتى را كه ضايع كرده‏اى جبران نمايى.

پنجم: گوشتى را كه از مال حرام روئيده با اندوه ذوب­كرده تا پوست به استخوان بچسبد و گوشت جديدى بوجود آيد.

ششم: رنج فرمان­بردارى را به جسم بچشانى، همان­گونه كه شيرينى گناه را به آن چشانيده‏اى.

و در اين هنگام بگو: استغفر اللّه».

شرح حقيقت توبه و چيزهايى را كه بايد از آن توبه كرد در جاى خود آمده و اين­جا همين مقدار بيان كافى است. و برای اطلاع بيشتر به فايل توبه نصوح مراجعه گردد.

گرفتن روزه پنجشنبه، جمعه و شنبه از ماههاى حرام

درباره ويژگی­های ماه­هاى حرام از شيخ مفيدعليه­الرحمة روايت است كه رسول­خدا صلّى­اللّه عليه وآله وسلّم فرمودند:

«كسى كه سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگيرد خداوند عبادت يك سال را براى او مى‏نويسد».

و در روايت ديگرى آمده است:

«عبادت نهصد سال كه روزهاى آن را با روزه و شب­هايش را در عبادت گذرانده است» براى او نوشته مى‏شود.

اين روايت با روايتى كه درباره روزه سه روز در هر ماه، دو پنجشنبه و يك چهارشنبه وارد شده منافاتى ندارد. و اگر دو پنجشنبه و يك چهارشنبه و جمعه را روزه بگيرد، بعيد نيست كه براى عمل به هر دو روايت كافى باشد. (برگرفته از المراقبات).

شيخ اجل على بن ابراهيم قمى­رحمه­الله فرموده كه در ماه‏هاى حرام گناهان و هم­چنين حسنات مضاعف مى‏شود.

عبادت و مناجات در شب نيمه ماه ذی قعده

شب نيمه ماه ذی­قعده شب مبارک و نزول رحمت الهی بر مؤمنان است، از كارهاى مهم اين شب چنان­که سيّدقدّس­سرّه در «اقبال» از پيامبراکرم صلّى­اللّه عليه وآله وسلّم روايت کرده که حضرت فرمود:

«شب پانزدهم ذى­قعده شب بسيار مبارك و خداوند در آن با رحمت به بندگان مؤمن مى‏نگرد. پاداش كسى كه در آن با عبادت و بندگی خداوند را فرمانبردارى كند، مانند پاداش صد روزه‏دار ملازم مسجد كه باندازه يك چشم بهم زدن نيز نافرمانى خدا را ننموده‏اند، مى‏باشد.»

بنابراين انسان بايد در نيمه شب مشغول به طاعت خداوند شده و به دعا و نماز بپردازد، زيرا روايت است:

«كسى در اين شب چيزى از خدا نمى‏خواهد مگر اين كه به او عنايت مى‏فرمايد».

اگر انسان به كسى چنين وعده‏هايى بدهد، بى‏تفاوت از كنار اين وعده‏ها نخواهد گذشت. بخصوص اگر بداند كه او مى‏تواند به وعده‏هاى خود عمل نمايد. و همين كه احتمال توانايى بر انجام وعده‏هاى او را بدهد براى عمل كردن به دستورات او كافى است، زيرا پاداش خيلى بزرگ است.

بدون شک اين پاداش قابل مقايسه با هيچ­يك از سعادت­ها، دارايی­ها و شادی­هاى دنيا نيست و وقتى سود زياد بود، هرچند احتمال آن ضعيف هم باشد عقل به انجام آن عمل براى رسيدن به آن سود حكم مى‏كند.

ارشاد:

با «اخبار تسامح» در دليل اعمال مستحبى سند اين روايت را معتبر گردانيده و احتمال آن قوى مى‏شود.

عبادت شب‏ نيمه ذی قعدهويژگى بندگان شايسته

اطاعت و عبادت در اين شب از اين جهت كه مشهور نبوده و مردم كمتر به عبادت خدا مشغول مى­شوند، آن را از ساير شب­هاى مشهور ممتاز مى‏گرداند، كه اين مطلب نزد اهل مراقبت مهم می­باشد زيرا توجه در زمان غفلت عموم از مراقبات مهم و باعث سرعت اجابت است. و نيز اعمال نزد خداوند بزرگ­تر و به قبول نزديك­تر و اجر بيشترى دارد.

پس ای عزيز با جدّيت و اشتياق براى اجابت دعوت منادى به كرامت خداى متعال اقدام نموده، فرصت را غنيمت شمرده بيدار شو چرا که به زودى مصيبت مرگ سراغت مى‏آيد كه بعد از آن نمى‏توانى ذره‏اى از اين منافع بزرگ را بدست آورى. هنگام ديدن فرشته مرگ بخود آمده و سالی را مهلت مى‏خواهى ولى گفته مى‏شود:

سال­هاى زيادى را از دست دادى.

مى‏گويى: يك روز.

مى‏گويد: روزهاى زيادى را سپرى كردى.

به يك ساعت راضى مى‏شوى ولى اين فرصت را به تو نمى‏دهد. و با افسوس زياد بخاطر از دست دادن ايام فرصت و زمان مهلت... چه افسوس سخت و چه اندوه جانكاهى است. (برگرفته از المراقبات)  

بنابراين شب پانزدهم شب مبارك و ويژه بندگان دل­داده است.

اعمال شب و روز دحوالارض

شب بيست­وپنجم شب دحوالارض يعنى آشکار شدن و گسترش کره زمين از زير خانه كعبه و از ليالى شريفه است كه رحمت خدا در آن نازل مى‏شود و قيام به عبادت در آن اجر بسيار دارد.

روز بيست­وپنجم ذی­قعده يكى از چهار روزی است كه در تمام سال به فضيلت روزه ممتاز می­باشد:

- در روايتى روزه‏اش معادل روزه هفتاد سال است.

- و در روايت ديگر كفاره هفتاد سال است.

هر كس شب آن­را به عبادت بسر آورد و روز را روزه بگيرد، براى او صدسال عبادت نوشته شود و هر چه در ميان آسمان و زمين است برای او استغفار كنند. و دحوالارض روزى كه رحمت خدا در آن منتشر گرديده و از براى عبادت و اجتماع به ذكر خدا در اين روز اجر بسيارى است.

از جمله كارهای مهّم در اين ماه شناخت و آگاهى نسبت به نعمت­هايى است كه خداوند در روز «دحوالارض، گسترش­زمين» به بشر ارزانى داشته، زيرا معرفت نسبت به نعمت­ها اولين مرتبه شكر است.

روايات زيادى دلالت دارد در بيست­وپنجم ذى القعده كعبه نصب، زمين گسترده، آدم هبوط، خليل و عيسى­عليهما السّلام متولد و رحمت الهی منتشر شده­است.

اميرالمؤمنين­عليه­السّلام فرمودند:

«اولين رحمتى كه از آسمان به زمين نازل شد، در بيست و پنجم ذى القعده بود. كسى كه اين روز را روزه داشته و شبش را به مشغول عبادت گردد، عبادت صد سال را كه روزش را روزه و شب را بعبادت باشد، خواهد داشت. هر گروهى كه در اين روز براى ذكر پروردگار بزرگ گرد هم­آيند، پراكنده نمى‏گردند مگر اين كه خواسته آنان اعطا مى‏شود. در اين روز رحمت بسيار نازل مى­گردد كه بيشتر آن براى روزه‏داران اين روز و عبادت كنندگان اين شب خواهد بود».

نماز روز «دحو الارض»

براى اين روز به غير از روزه و غسل خواندن نماز و دعا وارد بشرح زير وارد شده­است:

«پيش از ظهر، دو ركعت نماز بعد از حمد پنج بار شمس و ضحى خوانده­شود».

بعد از سلام بگويد:

«لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ» .

و نيز بگويد:

«يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَ ارْحَمْنِي وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ».

نيز مستحب است دعاى «اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ» را بخواند.

خواندن دعای؛ «اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ»

اين دعا كه شيخ در مصباح فرموده مستحب است بعد از نماز روز دحوالارض خوانده شود:

«اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كَاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ الَّتِي أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً وَ إِلَيْكَ ذَرِيعَةً وَ بِرَحْمَتِكَ الْوَسِيعَةِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثَاقِ الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ كُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى كُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِكَ الْمَخْزُونِ غَيْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ‏] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَكْرَمَ مَرْجُوٍّ يَا كَفِيُّ يَا وَفِيُّ يَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ الْطُفْ لِي بِلُطْفِكَ وَ أَسْعِدْنِي بِعَفْوِكَ وَ أَيِّدْنِي بِنَصْرِكَ وَ لا تُنْسِنِي كَرِيمَ ذِكْرِكَ بِوُلاةِ أَمْرِكَ وَ حَفَظَةِ سِرِّكَ وَ احْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِي أَوْلِيَاءَكَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي وَ انْقِطَاعِ عَمَلِي وَ انْقِضَاءِ أَجَلِي اللَّهُمَّ وَ اذْكُرْنِي عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِيَنِيَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِي دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ وَ اجْعَلْنِي مِنْ مُرَافِقِي أَوْلِيَائِكَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِكَ وَ اصْطِفَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي لِقَائِكَ وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِيئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِي مِنْهُ مَشْرَبا رَوِيّا سَائِغا هَنِيئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِيعَادٍ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ‏] أَوْلِيَائِكَ الْمُسْتَأْثِرِينَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِكْ أَشْيَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِكَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِكَهُمْ وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسَالِكَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِكَهُمْ اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيَائِكَ وَ ارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِكَ فِي أَعْدَائِكَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِكَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَكَ حَتَّى تَرْضَى وَ يَعُودَ دِينُكَ بِهِ وَ عَلَى يَدَيْهِ جَدِيدا غَضّا وَ يَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ يَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِي كَرَّتِهِ حَتَّى نَكُونَ فِي زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِكْ بِنَا قِيَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَيَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ [عَلَى مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَيْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَيْهِ [عَلَيْهِمْ‏] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ» .

ميرداماد رحمه­الله در رساله اربعه ايام خود در بيان اعمال روز دحوالارض می­نويسد:

«زيارت حضرت امام رضاعليه­السّلام در اين روز افضل اعمال مستحب و آكد آداب وارده است و هم­چنين زيارت آن حضرت در روز اول ماه رجب الفرد نيز بغايت مؤكد و محثوث عليه است».

كعبه و گسترش زمين

نعمت برپايی كعبه و گسترش زمين شكلى دارد و ماهيتى. شكل ظاهرى آن همان­گونه كه در «اقبال» به آن اشاره شده اين است كه خداى متعال در اين روز زمين را براى سكونت و زندگى انسان‏ها آفريد و از رحمتى كه در اين روز نازل گرديد، زمين و نعمت­هاى آن حتى بدن و روزى ما بوجود آمد.

بنابراين درباره نعمت­هايى كه از آن آگاهى داشته و با آفرينش زمين و آن­چه خلق شده و از آن بهره‏مند گرديده لازم است انديشه و تفکر شود، و بايد توجه داشت نعمت­هاى غير محسوس بيش از نعمت­هاى محسوس است.

يكى ديگر از نعمت­ها وجود ملكوتى اين نيروها، قوايى كه از آنها تبعيت نموده، كاركرد و تأثير آن بر كار نيروهاى نامرئى كه به شرايط زمانى، مكانى، وضعيت جسمى و روحى و ساير شرايط خارجى بستگى دارد مى‏باشد، كه هيچ كس قادر به شمارش عناوين اين گونه نعمت­ها نخواهد بود، مگر خداوند عليم يا كسى كه از جانب او از آن مطلع شده باشد.

و اگر انسان شكل ارتباط عوالم با يكديگر را بفهمد، به روشنى مى‏يابد كه تمام اين عوالم در سلامتى كامل هر كدام از اعضاى بدن و حتى هر جزء از اجزاى آن عضو نقش دارند و مى‏فهمد كه خداوند متعال براى اعطاى يك نعمت بظاهر جزيى اين همه مقدمات را ايجاد نموده است.

آن­گاه اگر درباره نعمت­هاى خارجى از قبيل خوردنى، نوشيدنى، لباس، چيزهايى كه در آن دخل و تصرف مى‏كند و حواس ظاهرى و باطنى كه در عوالم مختلف هستند انديشه نمايد، خداوند می­فرمايد:

- «قادر به شمارش كامل نعمت­هاى خدا نيستيد.»

- «لشكريان پروردگارت را بجز خود او كسى نمى‏داند.» را بهتر درك مى‏كند.

بنابراين انسان با معرفت در روز «دحوالارض» بر خود لازم مى‏بيند كه در مقابل تمام اين نعمت­ها شكرگزارى نمايد.

و از بزرگترين نعمت­هاى اين روز آن كه كعبه را خانه خود قرار داد و اجازه فرمود كه مردم آن را زيارت نمايند و اين که با پاداش و رضايت فراوان عمل را از آنان مى‏پذيرد، که نهايت لطف، مهربانى و كرم است. آنگاه كه انسان با چشم باز در معانى اعمال حج تأمل نمايد به لطف بزرگ خدا پى مى‏برد. و بالاتر از اين مى‏يابد كه او تا چه اندازه دوست دارد كه دست عنايت خود را روى سر مؤمنين نگهدارد. و نيز نهايت عنايت او در جذب آنان به در خود و دعوت آنان به نزديكى و پناه خود را درك كرده و قدر نعمت وجود اين پيامبر بزرگوار را كه بواسطه آن ما را به اين عالم­هاى گرانقدر هدايت نموده و ما را از اسرار آن آگاه نموده و اين دل­هاى مرده را با نور ايمان حيات بخشيده و گمراهى آن را با نور يقين تبديل به هدايت نموده، خواهد دانست. (برگرفته از المراقبات)

برای اطلاع بيشتر به فايل نعمت­های بی­پايان و غير قابل شمارش خداوند مراجعه شود.

اخلاص در اعمال

علاوه بر رعايت موارد فوق بايد به اصلاح نيت نيز بپردازيم زيرا اولين چيزى كه بر هر مكلفى و در هر عبادتى واجب مى‏باشد، اصلاح نيّت و خالص كردن صادقانه آن است و آن­چه در اين بحث بطور اجمال در اين باره مى‏توان گفت اين كه بايد انگيزه و سبب او براى بجا آوردن اعمال از برطرف شدن پرده‏ها و حجاب­های بين او و پروردگار باشد و شخص را به قرب الهی برساند و از همراه ساختن هر چيزى با اين نيّت خوددارى نمايد و براى كشف نيّت و انگيزه‏اى كه دارد مى‏تواند خود را امتحان كند.

حوادث مهم تاريخ اسلام در ماه ذی قعده

تاريخ اسلام حوادث بسياری را در اين ماه شاهد بوده­است که برای اطلاع بيشتر به فايل­های مربوطه مراجعه شود.

حوادث روز آخر ماه ذی قعده

ااا

شهادت امام محمدتقی عليه­السّلام

آخر ماه ذی­قعده شهادت امام محمدتقیعليه­السّلام(در سال220 هجرت)، بنا بر مشهور حضرت ‏ به زهر معتصم در بغداد شهيد شد و اين بعد از دو سال و نيم تقريبا از فوت مأمون گذشته بود چنان كه خود آن جناب مى‏فرمود الفرج بعد المأمون بثلاثين شهرا و اين كلمه مشعر است بر آن­كه آن حضرت از سوء معاشرت مأمون در كمال اذيت و صدمه بوده كه مرگ را فرج و گشايش برای خود تعبير نموده چنان كه پدر بزرگوارش حضرت امام رضاعليه­السّلام در زمان ولايت عهد خود نيز چنين بود.

و امام عليه­السّلام در هر جمعه كه از مسجد جامع مراجعت مى‏فرمود به همان حالى كه عرقدار و غبار آلود بود، دست­ها را به درگاه الهى بلند مى‏نمود و مى‏گفت الهى اگر فرج و گشايش امر من در مرگ است پس همين ساعت در مرگ من تعجيل فرما و پيوسته در غم و غصه بود تا از دنيا رحلت فرمود.

حضرت امام محمدتقى عليه­السّلام در هنگام وفات سن شريفش بيست­وپنج سال و چند ماهى گذشته بود، قبر منّور در بقعه مباركه كاظميه پشت سر جد بزرگوارش حضرت امام موسى عليه­السّلام واقع است.

«اللهم صلّ عليه وعلی آله الطاهرين»

 

زيارتهای ويژه در ماه ذی قعده

از جمله زيارت­های ويژه­ ماه...

ااا

 

تحقيقات و مطالعات اسلام ومعارف الهی

http://www.islam-ds.ir

Email: این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید